73 Dolmabahçe Sarayı’nı aydınlatmak amacıyla kurulan Dolmabahçe Gazhanesi, Osmanlı topraklarında faaliyet göstermeye başlayan ilk gazhaneydi. Sultan Abdülmecid’in izniyle, buradaki üretim artığı gazlarla ilk aydınlatılan yer ise İstiklal Caddesi olmuştu. Dolmabahçe Gazhanesi, tesisatlı aydınlatmanın öncüsüdür. Zira Osmanlı topraklarında kurulan 4 adet gazhanenin ilki Dolmabahçe Gazhanesi’dir. Dolmabahçe Sarayı’nın yapımı düşünüldüğünde ısıtma ve aydınlatması da bir sorun olarak ortaya çıkar. Bu sorunu çözmek için sarayın inşaatıyla beraber, sarayın ahırlarının olduğu bölgede bir de gazhane inşasına başlanır. Sarayın yapımının bittiği 1853 yılında gazhane de tamamlanır. Bu gazhaneyle birlikte, Osmanlı topraklarında ilk kez kömürden gaz üretimi gerçekleşecek ve aydınlatma-ısıtma amacıyla kullanılacaktır. 1856 yılında tüm hazırlıkların bitmesinin ardından hem saray hem de gazhane kullanıma açılır. Bu arada İstanbul şehremini (belediye başkanı) padişaha bir dilekçe yazılarak üretilen gazdan Dolmabahçe Gazhanesi şehrin de faydalanmasını talep eder. Bu talebi Sultan Abdülmecid memnuniyetle kabul eder ve böylelikle İstanbul sokaklarının hava gazıyla aydınlatılması için önemli bir adım atılmış olur. Havagazıyla uygulaması 1856’da ilk kez Beyoğlu’nda Cadde-i Kebir’in (İstiklal Caddesi) aydınlatılmasında kullanılır. Daha sonra Taksim-GalataSaray arası, Tünel’den Galata’ya doğru uzanan caddeler seksen adım aralıklarla döşenen havagazı lambalarıyla aydınlatılmaya başlar. Varlıklı ve lüks konutlarda oturan Galata, Taksim ve Pera sakinleri sokakların havagazıyla aydınlatılmasından kısa bir süre sonra evlerinde de gaz ister. Bunun için izin alan bir kısım Beyoğlu halkı evlerine havagazı çektirir. Bazı tiyatrolar da bu izinden faydalanır. Özellikle dini mekânlar, Ramazan aylarında bolca aydınlatılır ve şehir ışıklı bir görünüme kavuşur. Hızla gelişen gazla aydınlatma sistemi bir süre sonra günlük hayatın bir parçası haline gelir. Kaynakça: İstanbul’un 100 Sanayi Kuruluşu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (Kültür A.Ş) Yayınları, 2012. Türkiye’de modern aydınlatmanın ilk istasyonu
RkJQdWJsaXNoZXIy NzY5Njk=